Экспертная місія па ацэнцы рэферэндуму ажыццяўляецца Беларускім Хельсінкскім Камітэтам і Праваабарончым цэнтрам "Вясна" ў межах кампаніі "Праваабаронцы за свабодныя выбары".
Высновы:
- Рэферэндум праходзіць на фоне глыбокага грамадска-палітычнага крызісу, які распачаўся адразу пасля выбараў прэзідэнта 2020 года, і вельмі цяжкай атмасферы рэпрэсій супраць нелаяльных уладам, а таксама напружанага міжнароднага становішча, выкліканага сітуацыяй вакол магчымага ўзброенага канфлікту паміж Расійскай Федэрацыяй і Украінай, а таксама расійска-беларускімі ваеннымі вучэннямі;
- Уладамі не зроблена ніякіх спробаў ліквідаваць у прававым рэгуляванні выбарчых працэдур фактары, якія пацягнулі надыход поствыбарнага крызісу ў жніўні 2020 года;
- Тэкст праекта новай рэдакцыі Канстытуцыі, які анансаваўся ўладамі больш за два гады назад, стаў даступны грамадскасці за месяц да прызначэння рэферэндуму; у гэты перыяд уладамі было арганізавана абмеркаванне прадстаўленага праекта галоўным чынам працоўнымі калектывамі, якое хутчэй насіла характар агітацыі;
- Працэс абмеркавання змен і дадаткаў у праект Канстытуцыі і разгляду падаваных прапаноў ніяк не ўлічваў крытычных меркаванняў і з'явіўся чарговым прыкладам фармальнай практыкі “ўсенароднага абмеркавання”, закліканага падмяніць празрыстае і інклюзіўнае абмеркаванне прапаноў розных груп грамадства.
