1 лютага ў сельсавеце аграгарадка Палачаны Маладзечанскага раёна прайшла сустрэча, на якой старшыня савета Анастасія Іода, прадстаўнік РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" Эдуард Баланчук і начальнік цэха водазабеспячэння і водаадвядзення УП «Маладзечнавадаканал» Ігар Юрчанка разам з жыхарамі аграгарадка абмяркоўвалі праблему доступу да бяспечнай пітной вады.
Жыхары вуліцы Савецкай паскардзіліся на адсутнасць доступу да чыстай вады. Прыкладна 50 дамоў па вуліцы не падключылі да вадаправода, а калонка, якой карыстаюцца жыхары, не падключана да станцыі абезжалезвання. Летам вада ў ёй знікае, а калі ідзе, то іржавая. Піць або выкарыстаць для гатавання ежы такую ваду нельга. Іржавая вада падаецца і ў мясцовую школу.
На вуліцы ёсць калодзеж, але па заключэнні Маладзечанскага занальнага цэнтра гігіены і эпідэміялогіі, нітраты ў калодзежнай вадзе перавышаюць дапушчальныя нормы ў 1,88 разы. Выкарыстоўваць яе небяспечна для здароўя. Для падрыхтоўкі ежы многія хатнія гаспадаркі з вуліцы Савецкай выкарыстоўваюць пакупную бутыляваную ваду.
Праблему трэба вырашаць, згаджаюцца і праваабаронца, і старшыня сельсавета, і прадстаўнік водаканала. Але як? Па словах супрацоўніка водаканала Ігара Юрчанка, неабходна пракладаць трубаправод і падключаць яго да нядаўна ўсталяванай станцыі абезжалезвання. Аднак у водаканала няма сродкаў. Няма іх і ў сельсавета і нават у раёне. Падчас абмеркавання жыхары заявілі, што гатовыя ўкласці ўласныя грошы і нават узяць крэдыты, каб, нарэшце, вырашыць пытанне з вадой.
"Тое, што людзі выказваюцца пра свае праблемы - гэта добра. Яшчэ лепш, што яны самі гатовыя ўкладвацца ў вырашэнне праблемы з доступам да бяспечнай пітной вады ", - адзначае праваабаронца Эдуард Баланчук.
Па его словах, права на бяспечную ваду гарантавана рознымі міжнароднымі і нацыянальнымі прававымі актамі. Так, арт. 12.1 Міжнароднага пакта аб эканамічных, сацыяльных і культурных правах (МПЭСКП) (ратыфікаваны Беларуссю) абвяшчае, што дзяржавы прызнаюць права кожнага чалавека на найвышэйшы дасягальны ўзровень фізічнага і псіхічнага здароўя. Згодна з заўвагамі агульнага парадку Камітэта эканамічных, сацыяльных і культурных правоў, права на найвышэйшы дасягальны ўзровень здароўя мае на ўвазе такія перадумовы здароўя, як доступ да бяспечнай пітной вады і ўдзел насельніцтва ў прыняцці рашэнняў па ўсіх звязаных са здароўем пытаннях на абшчынным, нацыянальным і міжнародным узроўнях. Пры гэтым інфраструктура для забеспячэння бяспечнай пітной вадой павінна знаходзіцца ў фізічнай дасяжнасці у тым ліку ў сельскіх раёнах. Пры гэтым грамадзяне маюць права шукаць, атрымліваць і распаўсюджваць інфармацыю і ідэі, якія тычацца пытанняў здароўя.
Права на доступ да чыстай пітной вады гарантуецца арт. 24.2 Канвенцыі аб правах дзіцяці, а Заўвагі агульнага парадку №7 "Ажыццяўленне правоў дзіцяці ў раннім дзяцінстве" прадугледжваюць, што "дзяржавы-ўдзельніцы абавязаны забяспечваць доступ да чыстай пітной вады".
Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь гарантуе грамадзянам права на спрыяльнае навакольнае асяроддзе (ст.46), а таксама на ўдзел у мясцовым кіраванні і самакіраванні (ст.117). У арт.19 закона "Аб пітным водазабеспячэнні" ад 24 чэрвеня 1999 г. № 271-З запісана, што спажыўцы пітной вады маюць права:
-
на забеспячэнне пітной вадой з цэнтралізаваных і нецэнтралізаванага сістэм пітнога водазабеспячэння ў адпаведнасці з нарматывамі якасці пітной вады і нормамі пітнога водаспажывання;
-
патрабаваць ажыццяўлення кантролю за якасцю пітной вады, якую атрымліваюць з цэнтралізаваных і нецэнтралізаванага сістэм пітнога водазабеспячэння; атрымліваць у прадугледжаным заканадаўствам Рэспублікі Беларусь парадку поўную, дакладную і своечасовую інфармацыю аб якасці пітной вады і магчымых перабоі ў яе падачы;
-
ініцыяваць правядзенне ва ўстаноўленым парадку грамадскай экалагічнай экспертызы, інфармаваць аб яе выніках адпаведныя органы дзяржаўнага кіравання; прад'яўляць пазовы аб кампенсацыі шкоды, нанесенай ім у выніку забеспячэння пітной вадой, якая не адпавядае нарматыўным патрабаванням.
У 2015 годзе Беларусь прыняла Мэты ўстойлівага развіцця ААН. Мэта 6 "Забеспячэнне наяўнасці і рацыянальнага выкарыстання водных рэсурсаў і санітарыі для ўсіх" абвяшчае, што чыстая і даступная вада для ўсіх з'яўляецца неад'емнай часткай свету, у якім мы хацелі б жыць. У рамках рэалізацыі гэтай мэты Беларусь да 2030 года плануе забяспечыць усеагульны і раўнапраўны доступ да бяспечнай і недарагой пітной вады для ўсіх (задача 6.1).
Аб дрэннай вадзе ў Палачанах загаварылі некалькі гадоў таму неўзабавае пасля таго, як побач з аграгарадком вырашылі пабудаваць буйны свінакомплекс. Занепакоеныя магчымымі негатыўнымі наступствамі для экалогіі грамадзяне звярнулі ўвагу на якасць вады ў студнях, вадаправодзе і рацэ Бярэзіне. Вынікі замераў перадалі ў цэнтр гігіены і эпідэміялогіі. Аказалася, што ў калодзежнай вадзе ўзровень нітратаў у разы перавысіў дапушчальныя нормы, вадаправодная мела шмат жалеза і яе немагчыма было ўжывааць. Самай бяспечнай крыніцай, на здзіўленне, была Бярэзіна.
Мясцовыя жыхары сабралі 64 подпісы пад патрабаваннем палепшыць якасць вадаправоднай вады і накіравалі ў Маладзечнавадаканал. Прадпрыемства правяло ачыстку труб і паабяцала праводзіць яе штомесяц, на гэтым усё спынілася. "Вадаканал распрацаваў праект ўстаноўкі ў Палачанах станцыі абезжалезвання. Але паўстала пытанне з фінансаваннем. У раённым бюджэце грошай на станцыю не было. І толькі пасля шматлікіх сустрэч з мясцовымі дэпутатам парламента, прадстаўнікамі выканкама і водаканала нам удалося знайсці агульную мову і зрушыць праблему з месца. У лістападзе мінулага года вадаканал на ўласныя сродкі ўсталяваў станцыю абезжалезвання ", - распавядае Эдуард Баланчук.
Да станцыі падключылі тры з пяці наяўных у Палачанах свідравін. Шэраг жыхароў ужо адчуў паляпшэнне якасці водаправоднай вады. У бліжэйшы час УП "Маладзечнавадаканал" распрацуе праекты падключэння станцыі абезжалезвання да астатнтх дзвюх свідравін, правядзення вадаправода на вуліцу Савецкая і вынесе свае прапановы на абмеркаванне з мясцовымі жыхарамі.
Мы падтрымліваем
