8 траўня 2019 года ў 11.20 у нацыянальным аэрапорце «Мінск» супрацоўнікамі міліцыі быў затрыманы грамадзянін Расійскай Федэрацыі Ісмаіл Нальгіеў - грамадскі актывіст, журналіст, блогер, актыўны ўдзельнік пратэстаў супраць дамовы аб мяжы паміж Чачнёй і Інгушэціяй.
Пры затрыманні яму вусна было абвешчана, што ён знаходзіцца ў вышуку. Разам з тым, прадугледжаная КПК Рэспублікі Беларусь працэдура выдачы ў сувязі са знаходжаннем у міжнародным вышуку пачата не была.
Па заканчэнні трох гадзін ён быў вызвалены і адразу затрыманы супрацоўнікамі міліцыі з Галоўнага ўпраўлення па барацьбе з арганізаванай злачыннасцю і карупцыяй, а таксама Аддзела па грамадзянстве і міграцыі (АГІМ) Кастрычніцкага раёна г. Мінска.
Ісмаіл Нальгіеў быў дастаўлены ў будынак Кастрычніцкага раённага ўпраўлення ўнутраных справаў г. Мінска. Там на працягу некалькіх гадзін у дачыненні да яго была аформлена пастанова аб высылцы ў прымусовым парадку з Рэспублікі Беларусь, прычым падставы для высылкі былі ўказаны расплывіста, без ўказанні, якія дзеянні Нальгіева пагражаюць нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь, грамадскаму парадку, абароне маральнасці, здароўя насельніцтва, правам і свабодам грамадзян Рэспублікі Беларусь.
Нягледзячы на неаднаразовыя патрабаванні Ісмаіла Нальгіева даць яму магчымасць сустрэцца з яго адвакатам, які знаходзіўся ў гэты час у тым жа будынку, такая магчымасць прадастаўлена не была. Ніякія дакументы аб затрыманні і высылцы Ісмаілу Нальгіева на рукі не выдаваліся.
Ісмаіл Нальгіеў быў змешчаны ў ізалятар часовага ўтрымання г. Мінска, дзе толькі ў 21.00 яго змог наведаць адвакат. Адвакат адзначыў, што Нальгіеў выглядае стомленым, не еў з учорашняга дня, таму што, будучы вернікам мусульманінам, вымушаны адмаўляцца ад ежы, якая прыгатавана неадпаведным чынам. Цёплыя рэчы і прыдатныя прадукты харчавання ў ізалятар для Ісмаіла Нальгіева атрымалася перадаць 9 траўня, аднак па стане на 16.45 9 траўня ён іх так і не атрымаў. Такім чынам, больш за суткі Ісмаіл Нальгіеў утрымліваўся ў ізалятары часовага ўтрымання без ежы.
8 траўня было прынята «Заява праваабарончых арганізацый па сітуацыі з затрыманнем Ісмаіла Нальгіева». У заяве адзначалася, што існуе пагроза прымянення катаванняў у выпадку выдачы Ісмаіла уладам Расійскай Федэрацыі, і змяшчалася патрабаванне «няўхільнага выканання заканадаўства Рэспублікі Беларусь і выканання ўсіх неабходных працэдур для недапушчэння парушэння правоў Ісмаіла Нальгіева».
9 траўня былі пададзеныя скаргі на дзеянні супрацоўнікаў міліцыі ў Генеральную пракуратуру і Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь.
Толькі 10 траўня ў 08.40 адвакату паведамілі, што яшчэ 8 траўня ў дачыненні да Ісмаіла Нальгиева прынята рашэнне аб высылцы ў прымусовым парадку. Супрацоўнікі аддзела па грамадзянстве і міграцыі адмаўляліся прыняць хадайніцтва адваката аб прадастаўленні мер дадатковай абароны. У выніку яно было ўсё ж прынята, але пакінута без разгляду.
У 13.15 скарга на пастанову аб высылцы ў прымусовым парадку з Рэспублікі Беларусь была зарэгістраваная ў Галоўным упраўленні ўнутраных спраў г. Мінска. У 14.30 начальнік АГІМ быў апавешчаны аб абскарджанні высылкі і неабходнасці яе прыпынення. Тым не менш, у 16.30 начальнік АГІМ паведаміў, што высылка выканана.
Мяркуем, што названымі дзеяннямі супрацоўнікі беларускай міліцыі парушылі міжнародныя абавязацельствы Рэспублікі Беларусь у частцы неабходнасці прадастаўлення гарантый правоў чалавека Ісмаілу Нальгіеву па:
- абароне ад катаванняў і іншых формаў жорсткага, бесчалавечнага абыходжання або пакарання, якія выявіліся ў выдачы замежнага грамадзяніна дзяржаве, дзе яму пагражаюць катаванні, а таксама ў непрадстаўленні належных ўмоваў ўтрыманьня ў ІЧУ асобе, якая выконвае традыцыі ісламу;
- абароне ад адвольнага арышту або ўтрымання пад вартай, якое выявілася ў парушэнні працэдуры, якая ўсталяваная законам для выдачы асоб у сувязі са знаходжаннем іх у міжнародным вышуку;
- забеспячэнні права на абарону, якое выявілася ў непрадастаўлення магчымасці атрымаць юрыдычную дапамогу пры афармленні высылкі ў прымусовым парадку;
- забеспячэнні права на абскарджанне прынятага ў дачыненні да яго рашэння аб прымусовай высылцы, якое выявілася ў фактычным выкананні названага рашэння, нягледзячы на пададзеную скаргу.
Гэта не першае падобнае парушэнне беларускімі ўладамі правоў замежных грамадзян. У чэрвені 2017 года ў парушэнне прадугледжаных працэдур, нягледзячы на намаганні праваабаронцаў і адвакатаў, расійскім уладам быў перададзены грамадзянін РФ Мурад Амрыеў, нягледзячы на тое, што меліся сур'ёзныя апасенні, што пасля дастаўлення ў Чачэнскую Рэспубліку ён падвергнецца катаванням і жорсткамуу абыходжанню. У жніўні 2017 года з тэрыторыі Беларусі грамадзянін Украіны Павел Грыб быў незаконна вывезены ў РФ з мэтай далейшага крымінальнага пераследу.
У сувязі з вышэйпададзеным патрабуем ад уладаў Беларусі:
- няўхільна выконваць прынятыя на сябе абавязацельствы ў галіне абароны і заахвочвання правоў чалавека, у прыватнасці, па абароне ад катаванняў і іншых формаў жорсткага, бесчалавечнага абыходжання або пакарання, па абароне ад адвольнага арышту або ўтрымання пад вартай, па праве на абарону, па праве на абскарджанне прынятых рашэнняў;
- даць прававую ацэнку дзеянням службовых асоб, якія парушылі правы Ісмаіла Нальгіева і прыняць меры па аднаўленні гэтых правоў, прадставіўшы дзейсны сродак прававой абароны;
- адмовіцца ад практыкі «спрошчанай экстрадыцыі» пры выкананні запытаў спецслужбаў Расійскай Федэрацыі і іншых дзяржаў аб выдачы ім замежных грамадзян, якія знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь.
Публічная ўстанова «Беларускі дакументацыйны цэнтр»
Экспертна-прававое таварыства "Ініцыятыва FORB»
Установа «Кансультацыйны цэнтр па актуальных міжнародных практыках і іх імплементацыі ў праве "Хьюман Канстанта"»
Грамадскае аб'яднанне «Беларуская асацыяцыя журналістаў»
Рэспубліканскае грамадскае аб'яднанне "Прававая ініцыятыва"
РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт"
Праваабарончы цэнтр "Вясна"
Асветніцкая ўстанова «Цэнтр прававой трансфармацыі»
Беларускі Дом правоў чалавека імя Барыса Звозскава
Рэспубліканскае грамадскае аб'яднанне "Беларускі ПЭН-Цэнтр»
