Беларускі Хельсінкскі Камітэт нядаўна звярнуўся ў пракуратуру Мінска па пытанні праверкі ўмоў утрымання ў ЦІП і ІЧУ ГУУС Мінгарвыканкама (Акрэсціна) і законнасці ўвядзення абмежавання на прыём перадач для затрыманых і тых, хто адбывае адміністрацыйны арышт. Кіруючыся Законам Рэспублікі Беларусь «Аб пракуратуры Рэспублікі Беларусь» і арт. 16.6 ПВКаАП Рэспублікі Беларусь праваабаронцы прасілі пракуратуру прыняць у межах кампетэнцыі неабходныя меры пракурорскага рэагавання (а менавіта адмяніць як незаконнае абмежаванне прыёму перадач), а таксама правесці праверку ўмоў утрымання адміністрацыйна затрыманых і адміністрацыйна арыштаваных асобаў у ІЧУ і ЦІП ГУУС Мінгарвыканкама.
Пракуратура пакінула гэты зварот без разгляду па сутнасці. Паводле адказу, падпісанага начальнікам аддзела па наглядзе за выкананнем заканадаўства і законнасцю прававых актаў пракуратуры Мінска Уладзімірам Крукоўскім, БХК не можа ставіць падобныя пытанні ў сваіх зваротах, таму што арганізацыя не ўпаўнаважана накіроўваць звароты ў інтарэсах грамадзян.
Вядома, мы будзем абскарджваць гэтую адпіску ў Генеральнай пракуратуры. Паводле арт. 20 Закона «Аб грамадскіх аб'яднаннях», грамадская арганізацыя мае права ажыццяўляць дзейнасць, накіраваную на дасягненне статутных мэтаў. Сярод іншага, мэтай Беларускага Хельсінкскага Камітэта ў адпаведнасці са статутам з'яўляецца ажыццяўленне дзейнасці па абароне ў Беларусі правоў чалавека. Акрамя таго, у Дэкларацыі аб праваабаронцах сцвярджаецца, што праваабаронцам гарантуецца права ў сувязі з парушэннямі правоў чалавека і асноўных свабод у выніку палітыкі і дзеянняў асобных службовых асоб і дзяржаўных органаў падаваць скаргі або іншыя адпаведныя звароты ў кампетэнтныя нацыянальныя судовыя, адміністрацыйныя або заканадаўчыя органы ці ў любы іншы кампетэнтны орган, прадугледжаны прававой сістэмай дзяржавы, якія павінны вынесці рашэнне па дадзенай скарзе без беспадстаўных затрымак.
Аднак тут варта звярнуць увагу на іншае. У час падачы нашага звароту прадстаўнік Генпракуратуры Дзмітрый Брылёў адказваў на пытанне журналіста Народнай Волі пра тое, як спыніць катаванні на Акрэсціна: «Мы, безумоўна, таксама адсочваем сродкі масавай інфармацыі, і я магу падзякаваць вам за гэты маячок, звернем увагу. Але калі журналіст звяртаецца — гэта крыху не тое. Зараз любую інфармацыю трэба пераправяраць, вельмі шмат фэйкаў. А закон аб звароце грамадзянаў ніхто не адмяняў, ён працуе. І той, хто канкрэтна пацярпеў, можа накіраваць зварот у адпаведныя органы. Іншае пытанне, чаму не адпраўляе. Не жадае або няма падстаў? Трэба разбірацца... Я, вядома, паведамлю пра гэта сваім калегам, якія нагляд ажыццяўляюць. Але і самі людзі павінны паказаць, калі, у які перыяд часу, што ім не далі, у чым канкрэтна парушылі іх правы».
Пасля журналісты zerkalo.io апублікавалі гісторыі людзей, якія пісалі скаргі на ўмовы ўтрымання ў Мінску і Жодзіна. Падсумаваўшы, можна сказаць: па гэтых скаргах нічога не было зроблена.
Такім чынам, адбываецца наступнае:
1) Генпракуратура ў асобе яе прадстаўніка Дзмітрыя Брылёва заклікае людзей скарыстацца сваім правам падаваць скаргу.
2) Пракуратура адмаўляе грамадскім арганізацыям у разглядзе зваротаў на падставе таго, што такія скаргі пададзены не ад канкрэтнага пацярпелага. Пры гэтым па скаргах саміх ахвяр нічога не прадпрымаецца.
Ці сведчыць гэта пра тое, што пракуратура спрабуе зняць з сябе адказнасць, адмовіцца выконваць функцыі, абумоўленыя законам, і ў цэлым гуляе на паніжэнне ўласнага статусу ў сістэме права?
P.s. Мы раім грамадзянам, якія былі ў Акрэсціна і сутыкнуліся з невыноснымі ўмовамі, пісаць скаргі ў пракуратуру і патрабаваць правесці праверку адпаведнасці ўмоў утрымання закону. Таксама звяртаем увагу, што заяўнік мае права знаёміцца з матэрыяламі праверкі па ўласнай скарзе. Рэкамендуем карыстацца гэтым правам, каб разумець, ці адбылася праверка. Так, напрыклад, можна звярнуцца з пісьмовым запытам аб тым, дзе і ў якім парадку вы можаце азнаёміцца з матэрыяламі праверкі. На такі запыт павінен быць дадзены афіцыйны адказ.
У выпадку грубых парушэнняў, у тым ліку прымянення фізічнага гвалту, варта патрабаваць узбуджэння крымінальнай справы.
БХК ў сваю чаргу гатовы дапамагчы са складаннем такіх скаргаў. Пішыце на [email protected]
